Het Algemeen Bestuur van Holland Rijnland stemde 3 april in met de Regionale Investeringsagenda. Daarin staan veertien grote projecten die de gemeenten van Holland Rijnland samen gaan uitvoeren, zoals een raamwerk van natuur en recreatieprojecten, een energy lane voor warmte en elektriciteit, een hoogwaardige openbaarvervoercorridor en een netwerk van doorfietspaden. Ook de gemeenten die samenwerken binnen Economie071 zijn betrokken bij de Regionale Investeringsagenda (RIA). We delen daarom graag de informatie over de plannen, waarbij we extra inzoomen op de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM) die onder de vleugels van Economie071 wordt verkend.
Aanleiding
Nederland heeft grote opgaven in een beperkte ruimte. Denk aan uitdagende opgaven op het gebied van woningbouw, economie, natuur, klimaat, bereikbaarheid en duurzaamheid. Dit geldt zeker voor de regio Holland Rijnland waar regio Leiden onderdeel van uitmaakt. Door als gemeenten in Holland Rijnland de handen ineen te slaan wordt regie mogelijk, kunnen we sneller werken en profiteren we van efficiëntie en schaalvoordeel. Doel is slim gebruikmaken van de ruimte en opgaven uitwerken in toekomstbestendige oplossingen. Door samenwerking op schaal van Holland Rijnland kunnen we een multiplier realiseren op de gezamenlijke gemeentelijke middelen. Zo wordt een regionale euro meer waard wordt dan een lokale euro.
Actuele informatie over de RIA en de voortgang vind je op de website van Holland Rijnland.
Keuzes maken
Met de Regionale Investeringsagenda maakt Holland Rijnland keuzes op het gebied van woningbouw, economie, natuur, klimaat, bereikbaarheid en duurzaamheid. De RIA is een dynamisch instrument waarmee gemeenten een duidelijke route uitstippelen van ambitie naar uitvoering. Voor een welvarend Holland Rijnland waar mensen met plezier wonen en werken, waar we ons verbonden voelen en waar natuur en recreatie voor iedereen bereikbaar zijn. Door de RIA weten gemeenten wat ze van elkaar kunnen verwachten. Het vormt de brug van ambitie naar uitvoering.
Grote vragen en veranderingen
Grote opgaven vragen om grote veranderingen. Holland Rijnland gaat onze leefomgeving tussen nu en 2050 gereedmaken voor de toekomst. We vraagt om ambitieuze keuzes. Die gaan leiden tot projecten van tientallen of honderden miljoenen euro’s. Denk hierbij aan een groenblauw raamwerk van natuur en recreatieprojecten, een energy lane voor warmte en elektriciteit, een hoogwaardige openbaarvervoercorridor en een netwerk van doorfietspaden.
Vier thema’s
De focus ligt op de volgende vier thema’s:
- Bereikbaar en verbonden: Er wordt ingezet op projecten waarmee we onze regio in de toekomst op een duurzame manier verbonden en bereikbaar houden. Denk aan betere (ov-)verbindingen tussen stad en platteland, het tegengaan van vervoersarmoede en de transitie naar duurzame vervoersmiddelen. Met andere woorden: via de RIA krijgt het duurzame mobiliteitsnetwerk van morgen vorm.
- Duurzaam en energiezeker: Holland Rijnland wil in 2050 een energieneutrale regio zijn. Dat hebben we met elkaar als doel gesteld in de Regionale Energiestrategie. Dat is een fikse uitdaging, zeker gezien de nieuwe gebiedsontwikkeling. Als we 30.500 nieuwe woningen willen bouwen, dan moet de energie infrastructuur stevig zijn. Gemeenten werken daarom samen aan een robuust energiesysteem. We moeten hiervoor energie besparen, lokale warmte en elektriciteit opwekken en onze infrastructuur op het gebied van energie en warmte uitbreiden.
- Economisch sterk en innovatief: Holland Rijnland is een echte kennisregio. Denk aan het Leiden Bio Science Park, Unmanned Valley en de NL Space Campus. Daarnaast zijn er in Holland Rijnland uiteenlopende midden- en kleinbedrijven actief. De partijen weten elkaar alleen niet altijd te vinden. Ook zien we dat vraag en aanbod op de arbeidsmarkt niet goed op elkaar aansluiten. Holland Rijnland gaat de kennisinstellingen en de uitvoerende partijen in de regio daarom meer met elkaar verbinden. Dit loopt via een fonds, waarmee Holland Rijnland investeert in human capital en het midden- en kleinbedrijven helpt met innoveren. Daarnaast wordt er een scherp economisch profiel ontwikkkelt van de regio, zodat het voor iedereen duidelijk is waar Holland Rijnland voor staat en aan werkt. Hiermee sluiten we aan op de ambities van het Rijk en de provincie. We zoeken nadrukkelijk de samenwerking. We gaan aan de slag met de projecten uit de Regio Deal. En we ondersteunen het initiatief van Economie071 voor een Regionale Herontwikkelingsmaatschappij voor de transformatie van bedrijventerreinen.
- Groen en klimaatbestendig: Onze regio moet toekomstbestendig worden. Water en bodem zijn hierbij sturend voor de ruimtelijke inrichting in Holland Rijnland. We moeten de natuur versterken en de ruimte klimaatbestendig inrichten. Bijvoorbeeld door water beter vast te houden in tijden van droogte en op te vangen bij hevige regen. We moeten de beperkte ruimte slim gebruiken om onze grotendeels verstedelijkte regio gezond, groen en leefbaar te houden en toch ruimte te geven aan nieuwe woningbouw. Het ‘groen’ en het ‘blauw’ moeten onze hele regio ‘dooraderen’. Holland Rijnland bouwt daarom aan een regionaal netwerk van groen en water, bijvoorbeeld met ecologische corridors, nieuwe gebieden voor natuurrecreatie en een uitbreiding van het wandel- en fietsnetwerk.
Uitvoering
Het uitgangspunt is dat gemeenten eigenaar zijn van de projecten en het stuur ter hand nemen, tenzij zij Holland Rijnland vragen dit te doen. De gemeente die projecteigenaar is krijgt de beschikking over de voor het project gereserveerde financiën. Bij ieder project zijn verschillende gemeenten betrokken, in wisselende samenstellingen. Naast plannen voor de Duin- en Bollenstreek en de Groene Hargemeenten, zijn er ook plannen voor de Stedelijke as. Gericht op innovatie en werkgelegenheid.
Stedelijke as
De Stedelijke As is een aaneengesloten stedelijk gebied van Katwijk via Leiden naar Alphen aan den Rijn. Dit gebied groeit toe naar een één samenhangend systeem, waarin de (circulaire) bedrijvigheid van Alphen aan den Rijn complementair is aan de kennisclusters rond Leiden, Katwijk en Noordwijk. Door de juiste bedrijven op de juiste plaats te behouden en te vestigen én de onderlinge samenwerking te bevorderen, versterken we het innovatieve karakter van de regio en de regionale werkgelegenheid. Om dat te realiseren zijn goede regionale netwerken voor energie en mobiliteit noodzakelijk. De ambities langs deze Stedelijke As zijn groot. Er wordt gewerkt aan de schaalsprong van Knooppunt Leiden Centraal en er wordt volop ingezet op energietransitie. We beschermen en versterken onze prachtige landschappen, verbinden stad en ommeland en vergroenen de stad. De keuze voor verdichting langs de Stedelijke As maakt het mogelijk om onze prachtige, veelzijdige landschappen te behouden én klaar te maken voor de toekomst.
Is er budget beschikbaar?
De prioriteiten die in de RIA staan opgenomen zijn naar voren gekomen bij een inventariseringsronde langs gemeenten. Een aantal van deze projecten is al opgenomen in de begrotingen van de gemeenten, een aantal niet. Door ook andere overheden te vragen om bij te dragen aan deze projecten, ontstaat meer investeringskracht.
De projecten starten niet allemaal tegelijkertijd. Verdere ordening van de veertien projecten is de volgende stap die gemeenten na vaststelling van de RIA in gezamenlijkheid gaan zetten. Dat is voorzien op de Regiodag van 15 mei 2024. Holland Rijnland zal dan met alle portefeuillehouders het gesprek voeren over de fasering van de prioritaire projecten. De uitkomsten van dit gesprek worden bekrachtigd tijdens de Regiodag van 18 september 2024. Op deze manier bepalen we in gezamenlijkheid de ordening, fasering en prioritering van de veertien projecten.
Holland Rijnland zet zich actief in om op de middelen in het fonds een multiplier effect te realiseren. Dit houdt in dat er wordt gestreefd naar cofinanciering door extra financiële steun van provincie, Rijk en EU aan te trekken. Het doel hiervan is om het totale beschikbare budget in het regionale fonds aanzienlijk te verhogen en zo de impact ervan te maximaliseren. De ambitie is dat iedere gemeente netto-ontvanger wordt.
Holland Rijnland is zich terdege bewust van de financiële positie van gemeenten, in het bijzonder met het oog op het aankomende ravijnjaar 2026. Om te kunnen starten met de Regionale Investeringsagenda vraagt Holland Rijnland de dertien gemeenten om per 2025 het gevraagde budget bijeen te brengen.
Regionale Ontwikkelingsmaatschappij
Ruimte voor werk is schaars. Voor een sterke economie zijn toekomstbestendige werklocaties nodig, zeker gegeven de nieuwe koers van de provincie Zuid-Holland, waarbij wonen én werken het moeten doen met de ruimte die ze nu hebben. Dit vraagt om revitalisering, intensivering en herontwikkeling van bestaande bedrijventerreinen, om efficiënter gebruik van de ruimte, gebiedsgericht te intensiveren, de juiste bedrijven op de juiste plaats te huisvesten en schuifruimte te creëren bijvoorbeeld bij een bedrijventerrein zoals de Baanderij in Leiderdorp. De Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM) maakt dit beter en op grotere schaal mogelijk.
Aan de oprichting van de ROM wordt in eerste instantie in de Leidse regio gewerkt, als onderdeel van de regionale bedrijventerreinenstrategie van Economie071 (met vertegenwoordiging vanuit gemeenten en bedrijfsleven). Dit project is in de verkennende fase. Gemeenten in de Leidse regio en Economie071 onderzoeken de steun en het draagvlak voor een dergelijke organisatie. De tweede fase wordt het plan van aanpak, inclusief een businesscase en de nodige besluitvorming. Tijdens deze fases wordt er mogelijk al geconstateerd dat er een breder draagvlak nodig is op Holland Rijnland-niveau en financiering van andere bestuurlijke gremia (provincie, Rijk) nodig is.
Landelijke, provinciale en regionale doelen
We werken in de Stedelijke As toe naar een samenhangende ruimtelijk-economische invulling en systeem op de terreinen economie, mobiliteit, groen/blauw, wonen, en energie. De ROM draagt direct bij aan de doelen van de dertien gemeenten van Holland Rijnland op het vlak van een 1) economisch sterke, toekomstbestendige en innovatieve regio, 2) een groene en klimaatbestendige regio, en 3) een energiezekere regio. Ook levert het indirect een bijdrage aan de ambitie om 20.000 extra banen te creëren in de regio.
De ROM draagt ook bij aan de ambities van de provincie om de economie te vernieuwen en het ruimtegebruik op werklocaties te intensiveren en kwalitatief te verbeteren. Ook het Rijk stuurt aan op slimmer gebruik van de beschikbare ruimte. Herontwikkeling draagt ook bij aan de grote transities op het gebied van klimaat, circulariteit en de energietransitie.
Betrokken partijen
In de eerste twee fases zijn de gemeenten van de Leidse regio en Economie071 betrokken. Zij trekken het project. Mogelijk ook overige gemeenten van Holland Rijnland en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. Op termijn zijn ook andere partijen betrokken, zoals de provincie Zuid-Holland, het Rijk, en partijen zoals Vervoersregio Amsterdam, Metropoolregio Rotterdam- Den Haag, regio Midden-Holland.
Fasering
In eerste instantie gaat het om een P3-project ( onderzoek). Bij positief besluit leidt het onderzoek tot het uitwerken van een business case (Q1-Q2 2024). Dat leidt niet eerder dan Q4 2024 tot een P2-project (ontwikkelproject), gericht op realisatie van een P1-project (investeringsproject).
Investering
- De kosten van de verkennende fase bedragen circa € 50.000 (deze kosten zijn al gedekt).
- Bij opstellen van een businesscase en de daaropvolgende start moet worden gedacht aan een projectfinanciering van € 200.000 – € 400.000.
Wanneer een succesvolle start is gemaakt en wordt besloten tot professionalisering en geleidelijke institutionalisering, gaat het om zowel projectfinanciering als instelling van een revolverend fonds. De projectfinanciering kent daarbij een grote bandbreedte, afhankelijk van gekozen insteek en doorlooptijden. Bij een revolverend fonds moet worden gedacht aan € 5 à 10 miljoen.
Financiële consequenties
De financiële consequenties ten laste van de Regionale Investeringsagenda worden geschat op € 200.000 – € 400.000.
Holland Rijnland is een bestuurlijk samenwerkingsverband van de gemeenten Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Oegstgeest, Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude. Samen vormen we de regio Holland Rijnland. Als regio zet Holland Rijnland zich in voor regionale opgaven van dertien gemeenten in het hart van de Randstad.
